01/08/14

GALICIA NO 1º TERZO DO S. XX



Diante dunha cunca de viño espadeiro

¡O espadeiro! ¡Acios mouros, cepas tortas,            ¡O espadeiro morno! ¡O roxo viño,
follas verdes, douradas e vermellas,                       sangue do corazón da nosa terra,
gala nas terras vivas de Castrelo                            que arrecende a mazás e a rosas bravas,
nos Castelos de Oubiña e nas areas                      quenta os peitos e as almas alumea,        
de Tragove e Sisán, do mar de Arousa                   e sabe a bicos de mociña nova,
e o Umia cristalino nas ribeiras!                               aldeana e trigueira!
                                                                                        

¡O espadeiro amante! ¡O viño doce!                       ¡Como canta ao caer nas brancas cuncas
¡Alegría de mallas e espadelas,                               desde as pintadas e bicudas xerras!
compañeiro das bolas de pan quente                     ¡Como latexa e brilla ao coroalas!
e as castañas asadas na lareira!                            ¡E como loce e ri cando as adreza
                                                                                  asemellando fíos de rubises,
                                                                                  cun rosario de escumas sanguiñentas!
¡O espadeiro! ¡O resolio que louvaron
en namorantes páxinas sinxelas                              .........................
os antigos abades do mosteiro                               ¡Espadeiro! ¡Espadeiro! ¡Ledo viño        
de Xan Daval, na vila cambadesa,                          das noites mozas! Claridá de estrelas
aqueles priores leigos e fidalgos,                            O aturuxo zoando nas quebradas 
mestres na vida, na virtú e na ciencia,                    Mozos... Pandeiros... Un amor que empeza 
que sabían -¡ouh tempos esquencidos!-                 Aromas de carqueixas e de trevo...
cantar a misa, escorrentar as meigas,                    De man en man a bota carreteira...  
acoller e amparar orfos e pobres,                           Unha cantiga ao pé dunha ventana...  
rir coas rapazas, consellar as vellas,                      ¡Detrás dos vidros, Ela 
darlle leito e xantar aos peregrinos,                        ¡Ouh espadeiro amante! ¡Ouh, roxo e quente 
pechar por foro as portas da súa igrexa                 sangue do corazón da nosa terra!
á xustiza do Rei, cobrar os dezmos                        ¡Acende os corazóns dos apoucados!
e dispoñer vendimas e trasegas!                           ¡¡prende lume nas almas, viño celta!!
                                                                                    Da terra asoballada (1927), R. Cabanillas

31/07/14

GALICIA DO 1º TERZO DO S. XX



A calzada de Cambados
(Lenzo de F. Lloréns)

Sol de vran. O mar de Arousa,
de praia en praia tendido,
canso de loitar, repousa,.
Ceo azuado e senlleiro.
Limpou de néboa a Curota
o maino vento mareiro.
Alá, na boca da ría,
dende a solana da costa
o Con de Noro vixía.
A luz que cai brava e roxa
encende as cunchas de nácar
nos areeiros da Toxa,
atolada e cantareira
crava frechas de diamante
nos negros cons da ribeira,
e, ardendo e brincando, chove
moída en pingas de ouro
nos pinales de Tragove.
Da terra asoballada (1926), Cabanillas

29/07/14

A GALICIA CURROSIÁ



Preto da cibdá de Ourense,                                      feito alá n'eras remotas
camiño de Celanova,                                                de pedra e sillería
onde é máis tépedo o vento                                     cáxeque co tempo roxa.
que a terra gallega azouta,                                        [...]
dun círcolo de montañas                                          
na faldra, sempre verdosa,                                       A carón deste castelo
exténdese un val frorido,                                          agarimadiñas todas,
cuberto de herbas cheirosas,                                   ou pola veiga ceibadas
piñeirales e arboredos                                              como bandada de pombas,
ricos de frutas e sombra.                                          as retelladas troneiras
[...]                                                                            abertas ao sol que as doura,
                                                                                 alcóntranse as brancas casas
Deste val no medio e medio,                                    da vila de Vilanova.
entre edras e musgo envoltas,                                   [...]
ergue as torres un castelo                                         A Vixe do Cristal (1877), Curros Enríquez

28/07/14

GALICIA NO REXURDIMENTO


                            É de ver alá en Cambados,                       Sta. Cristina e Loenzo
                            enfrente á terra do Meco,                          van de Meis e de Baión
                            cando devala a marea                               Santo Tomé, San Lourenzo,
                            tanto chan que queda en seco                  van de Bamio, van de Cea,
                            que se fora terra a millo                             de Ouviña e de Tremoedo,
                            había pan para o inferno,                          van os de Monte da Escusa
                            pois naquel longo areal                             e máis aínda de máis lexos,
                            que vai por xunto a Castrelo                      van de Caldas e de Cuntis,
                           vense as xentes formigando                       Vilagarcía e Sanxenxo.
                           cando o mar vai baixo e quedo                   Cada un por súa banda,
                           que parecen as formigas                            en bandadas cal romeiros,
                           que saen dun formigueiro.                          vense acodir ao areal
                           Alí van do Grove e Curro,                           pola mañanciña cedo:
                           de Dorrón e Sobradelo,                              uns con panos ou con foles
                           e de Armenteira e de Nantes,                     outros con cestas e cestos.
                                                     A Gaita Gallega (1853), X. M. Pintos